ΤΟ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΜΑΣ
Ο άνθρωπος, σύμφωνα με την θεωρία του Carl Rogers, ψυχολόγου και ιδρυτή της προσωποκεντρικής προσέγγισης, είναι ένας οργανισμός που επιθυμεί να επιβιώνει και να εξελίσσεται. Κινείται προς την διατήρηση του και την πραγμάτωση του. Θέλει να γίνεται όλο και περισσότερο το δυναμικό του, οι ικανότητες του, οι δεξιότητες του.
Ένα μέρος του δυναμικού του είναι συνειδητοποιημένο και αυτό το παρομοιάζει με τον κρόκο του αυγού, και ένα άλλο μέρος είναι μη συνειδητοποιημένο, και κατά συνέπεια ανεκμετάλλευτο, που το παρομοιάζει με το ασπράδι. Κρόκος και ασπράδι αποτελούν τον οργανισμό, ολόκληρο το αυγό. Είμαστε σαν το βελανίδι που θέλει και θα γίνει βελανιδιά και μάλιστα η μεγαλύτερη και ωραιότερη του χωριού γιατί αυτή είναι η φυσική μας τάση: να πραγματωθούμε σε αυτό που είμαστε. Είναι το δώρο που μας χάρισε η φύση, το δώρο που έδωσαν οι τρεις μάγοι στην κούνια μας όταν γεννηθήκαμε και είπανε: ” Έχε εμπιστοσύνη στον οργανισμό σου, ξέρει καλύτερα από όλους πως να σε διατηρεί στην ζωή, να σε κάνει να επιβιώνεις και να σε εξελίσσει προς το δυναμικό σου. Ο οργανισμός σου είναι σοφός. Θέλει μόνο το καλό σου γιατί η φύση σου είναι καλή.”
Τότε γιατί τα έχουμε κάνει θάλασσα; Γιατί αν έχω την έμφυτη σοφία της τάσης πραγμάτωσης, η ζωή μου απέχει έτη φωτός από την ευτυχία και γίνεται όλο και πιο μίζερη και δυστυχισμένη; Τι συνέβη εδώ; Πού πήγαν οι ευχές και τα δώρα των μάγων;
ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΣΑΣ;
Όλα αυτά συνέβησαν γιατί μέσα στον οργανισμό που είναι ολόκληρο το αυγό αναπτύσσεται ένας εαυτός, ο κρόκος. Ο εαυτός αυτός άρχισε να δημιουργείται σιγά σιγά για αυτό δεν τον πήραμε χαμπάρι από τότε που ήμασταν μικροί και μας κοίταζε η μαμά μας και μετά όλοι οι άλλοι. Ο εαυτός, ο κρόκος, αποζητά μόνο ένα πράγμα: την θετική θεώρηση των άλλων, την επιβράβευση της ματιάς τους. Θέλει μόνο να είναι αποδεκτός από τους σημαντικούς άλλους. Ο εαυτός όμως συγχρόνως επιζητεί και αυτός την διατήρηση και αυτοπραγμάτωση του για αυτό σταδιακά, αν δεν πάρει θετική θεώρηση,απομακρύνεται από την σοφία του οργανισμού, από το ασπράδι που εμπεριέχει όλο το δυναμικό του, συνειδητό και μη και πράττει σύντονα με ό,τι τον κάνει αποδεκτό.
Οπότε σταδιακά νιώθει αποδεκτό για κάτι που παριστάνει και όχι για αυτό που είναι. Το κέντρο της αυτοεκτίμησης μας γίνεται σταδιακά εξωτερικό και στηρίζεται στα “μπράβο” των άλλων.
Ας πάρουμε ένα παράδειγμα. Όταν ήμασταν μικρά, ήρθε η Ελενίτσα σπίτι μας να παίξει και ως διάολος μεταμορφωμένος, έβγαλε το χέρι της μπάρμπι μας, εσκεμμένα και όχι ατυχηματικά. Εμείς βλέποντας την κούκλα μας χωρίς χέρι βάλαμε τα κλάμματα και αμέσως έσπευσαν στο δωμάτιο οι αγαπημένες μαμάδες που έπιναν καφέ στο σαλόνι.
Η μαμά της Ελενίτσας την πήρε αγκαλιά για να την παρηγορήσει λέγοντας της πόσο την βλέπει “στεναχωρημένη” που “κατά λάθος” έσπασε την κούκλα της φίλης της, μην μπορώντας ακόμα να χωρέσει στην αυτοεικόνα της πως η κορούλα δεν έχει όρια, αρνούμενη παρελθοντικά γεγονότα. H μαμά η δική μας, που ακολουθεί τους κανόνες πιο αυστηρά μας λέει : ” μην κλαίς αγάπη μου, δεν το ήθελε η Ελενίτσα, έτσι δεν είναι; και μην ξεχνάς πως είναι φιλοξενούμενη, δεν κάνει να την στεναχωρείς τόσο, δεν κάνουν έτσι τα γλυκά κοριτσάκια, παιχνίδι είναι, βρείτε κάτι άλλο να κάνετε και σταμάτα να κλαίς, να, άσε με να σου σκουπίσω την μυτούλα “. Ουπςς, τι έγινε σε αυτό το τόσο απλό και συχνό παράδειγμα με αυτή την αρκετά καλή και τρυφερή μαμά;
Το παιδί μας μπερδεύτηκε. Ο οργανισμός με την σοφία του καλά έκανε και έκλαιγε γιατί όταν κάποιος μάς σπάσει την κούκλα λυπόμαστε και όταν λυπόμαστε κλαίμε! Όμως ο εαυτός μας που επιζητεί την θετική θεώρηση, όπως είπαμε, θέλει την μαμά ευχαριστημένη και υιοθετεί τον νέο κανόνα που λέει πως οι καλεσμένοι έχουν πάντα δίκιο και δεν κάνει να τους στεναχωρούμε ακόμα και αν μας στεναχωρούν. Κι πού πάει η σοφία του οργανισμού που αναγνωρίζει την διαβολική κακομαθημένη πράξη της Ελενίτσας που δεν γνωρίζει από όρια; Περίπατο! αφήνοντας τα δικά της όρια ανεξέλεγκτα και τα δικά μας ακόμα πιο ασφυκτικά.
Ο ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΑΠΟΖΗΤΑ ΑΥΤΟΠΡΑΓΜΑΤΩΣΗ. (Θέλει να δείρει την Ελενίτσα και να κλάψει) Ο ΕΑΥΤΟΣ ΑΠΟΖΗΤΑ ΘΕΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ.( Θέλει η μαμά να τον αγαπά και η μαμά λέει δεν δέρνουμε τους καλεσμένους και δεν κλαίμε όταν μας πονάνε).
Η ΜΕΓΑΛΗ ΔΙΑΠΑΛΗ!
Να η πρώτη μας διαπάλη!! Ποιο θα ήταν το ζητούμενο σε αυτο το παράδειγμα; Πολύ σχηματικά, τώρα για αρχή θα πούμε να επιτρέπεται να εκφράζει πάντα ο οργανισμός αυτό που βιώνει χωρίς αξιολόγηση, θετική ή αρνητική, με αποδοχή άνευ όρων και δευτερευόντως να υποδεικνύουμε τους κανόνες μιας πιο λειτουργικής συμπεριφοράς. Σε αποδέχομαι ΠΑΝΤΑ άνευ όρων και θυμωμένο και χαριτωμένο και κουρασμένο και γλυκό γιατί σε αγαπώ άνευ όρων αλλά σου μαθαίνω σταδιακά τους κανόνες του παιχνιδιού της ζωής και τροποποιώ την συμπεριφορά σου σε ένα πιο λειτουργικό μοντέλο για εσένα. Ένα τύπου ” πόσο στεναχωρέθηκες που έσπασε το χέρι της κούκλας σου, έλα να σε πάρω αγκαλιά να κλάψεις !! και μετά: “τι λες να κάνουμε τώρα για να είναι και εκείνη ευτυχισμένη..μήπως να φέρεις το βαμβάκι και το αντισηπτικό να της το πλύνουμε και να το ξαναβάλουμε στην θέση του; Δεν νομίζεις πως θα χαρεί περισσότερο από το να κλαίμε μόνο;”
ΟΣΟ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ, ΜΕΣΩ ΤΗΝ ΘΕΤΙΚΗΣ ΜΑΤΙΑΣ ΤΩΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ ΑΛΛΩΝ, Ο ΕΑΥΤΟΣ ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΤΗΝ ΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ, ΤΟΣΟ ΠΙΟ ΑΥΘΟΡΜΗΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΗΣ. ΕΧΕΙ ΜΕΓΑΛΟ ΚΡΟΚΟ.
ΟΣΟ ΠΙΟ ΣΥΧΝΑ ΟΙ ΑΥΘΟΡΜΗΤΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΠΟΡΡΙΨΗ, ΤΟΣΟ ΠΙΟ ΠΟΛΥ Ο ΕΑΥΤΟΣ ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ ΚΑΙ Ο ΙΔΙΟΣ ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΔΕΚΤΑ ΚΑΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΤΙ ΑΛΛΟ ΑΠΟ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ, ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΝΑ ΝΙΩΘΕΙ ΑΠΟΔΕΚΤΟΣ. ΕΧΕΙ ΜΙΚΡΟ ΚΡΟΚΟ.
Ας ξαναγυρίσουμε στο παρελθόν. Θυμηθείτε πως ήσασταν μικρά. Μια αβίαστη έκφραση του οργανισμού σας, το ασπράδι. Εκεί πιστεύατε πως ήσασταν Θεοί, θεωρούσατε φυσικό να πραγματώσετε όλο το δυναμικό σας και κάνενα όραμα δεν φάνταζε υπερβολικό. Αν, λέω αν κάποιος μας δώσει την θετική θεώρηση για αυτό που πράγματι είμαστε, τότε τολμάμε να κάνουμε βήματα. Τολμάμε να εξελιχτούμε. Αν, λέω και πάλι αν είμαστε τυχεροί και μας αποδεχτούν άνευ όρων τότε διαθέτουμε νέα κομμάτια από τον οργανισμό στον εαυτό, δηλαδή νέα κομμάτια από το ασπράδι που όπως είπαμε φέρει όλο το δυναμικό μας, στον εαυτό ( στον κρόκο) ώστε να πραγματωθούν.
Αν όμως μας ψαλιδίσουν τα φτερά με αρνητική κριτική ή με απαισιόδοξη ματιά για το μέλλον το δικό μας ή του κόσμου, ο εαυτός ( κρόκος) που δεν ενδιαφέρεται για την εξέλιξη του αλλά μόνο για την διατήρηση του, προκειμένου να συνεχίσει να υπάρχει, γίνεται αμυντικός. Θα γίνουμε σαν τους ωραίους φράχτες που κοσμούν την έπαυλη αλλά δεν αφήνονται ποτέ να ανθίσουν και να μεγαλώσουν στο ύψος που θα μπορούσαν. Είναι ωραίοι ως διακοσμητικοί αλλά δεν αυτοπραγματώθηκαν. Έγιναν κάτι άλλο από αυτό που έφεραν ως δυναμικό.
ΤΟ ΑΝΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΤΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΜΑΣ
Μέσω της άνευ όρων θετικής θεώρησης το παιδί εξελίσσεται σε ενήλικα που ο εαυτός του εκφράζει ένα μεγάλο κομμάτι του οργανισμού του. Συνειδητοποιεί με άλλα λόγια όλο και περισσότερο το δυναμικό του, τις ιδιότητες και τις ικανότητες του και πραγματώνεται. Το ασπράδι είναι ΟΛΟ το δυναμικό που δεν είναι πάντα συνειδητοποιημένο, το ανεκμετάλλευτο δυναμικό. Ο κρόκος είναι το κομμάτι του οργανισμού που είναι συνειδητοποιημένο. Να πάρουμε ένα προσωπικό παράδειγμα: Όταν πήρα το δίπλωμα οδήγησης ένιωθα επαρκής, καλή οδηγός γιατί βίωνα ασφάλεια όταν οδηγούσα, απολάμβανα τις βόλτες μου και πήγαινα με μια συνετή αν και ελαφρώς γρήγορη ταχύτητα, όπως ο μπαμπάς μου, που έτρεχε σε ράλλυ. Όμως η μαμά μου ( που δεν ήταν αμαζόνα) προτιμούσε να μην οδηγώ στην εθνική οδό λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης στις δυνατότητες μου και πάντα έβρισκε έναν τρόπο να είμαι συνοδηγός. Υπέροχα και χαριτωμένα για όλους κυρίως για εμένα που χαιρόμουν τις βόλτες μου μέχρι την Αθήνα. Αυτό ήταν το συνειδητοποιημένο δυναμικό μου στο οδήγημα, ο κρόκος μου.
Μια μέρα αναγκάστηκα να οδηγήσω μόνη μου μέχρι το Πόρτο Χέλι, με τεράστια αγωνία βεβαίως για την έλλειψη ικανότητας που πλέον είχε εντυπωθεί ως κάτι βάσιμο και αδιαμφισβήτητο. Όμως εκείνη την ημέρα που τα κατάφερα και έφτασα σώα και αβλαβής στον προορισμό μου, αξιοποίησα ένα κομμάτι του οργανισμού μου , του ασπραδιού, που δεν ήξερα πως διέθετα. Έκανα συνειδητή αυτή μου την δυνατότητα και την εξέλιξα σε ικανότητα. Μεγάλωσα λοιπόν λίγο παρά πάνω τον κρόκο μου, την εικόνα που είχα για τον εαυτό μου σύμφωνα με τις ιδιότητες του οργανισμού μου και πέρα από την αξιολόγηση της μαμάς μου. Ήμουν καλή στο οδήγημα, πάει και τελείωσε ως και την Πελοπόννησο, ( μέχρι εκεί γνώριζα ακόμα το πραγματικό δυναμικό μου) όχι απλά εντός Αττικής. Αν είχα ακούσει την μαμά μου ένα μεγάλο μου κομμάτι οδικής δεξιότητας θα είχε πάει χαμένο, δεν συμφωνείτε;
Μέσω της προσωπικής επίκρισης, ή της αρνητικής θεώρησης του κόσμου ή του έντονου ψαλιδίσματος λόγω φοβιών και άλλων δεινών, ο εαυτός ( κρόκος) είναι μικρός και ακολουθεί την αξιολόγηση των άλλων. Γινόμαστε αυτό που βλέπουν σε εμάς και ο οργανισμός σιωπά και χάνουμε την αυτοπεποίθηση μας και την δύναμη και το θάρρος μας. Μοιραία το παιδί δεν αναπτύσσει την εγγενή σοφία του αλλά διαφυλάττει συνεχώς τα σύνορα του και το παραγωγικό δυναμικό του, δίνοντας προτεραιότητα στην άμυνα για την επιβίωση του.
ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΔΥΝΑΜΕΩΝ: ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΑΥΤΟΣ ΣΕ ΑΡΜΟΝΙΑ
Ευκταίο και εφικτό υπό τις κατάλληλες συνθήκες είναι να διατηρούνται και οι δύο ανάγκες: η ανάγκη του οργανισμού για εξέλιξη και η ανάγκη του εαυτού για θετική θεώρηση. Όσο η ισορροπία διατηρείται ανάμεσα στις δύο δυνάμεις έχουμε ένα άτομο που εξελίσσεται προς μια θετική για αυτόν κατεύθυνση, εναρμονισμένη με τον οργανισμό που είναι η αληθινή και σοφή φύση του. Αν πάλι δεν τον ενθαρρύνουν θα μικρύνει ο κρόκος καθώς δεν θα συνειδητοποιεί τις δυνάμεις του και θα είναι τεράστιο το ασπράδι, το ανεκμετάλλευτο δυναμικό του. Κοινώς θα οδηγεί μέχρι την Αθήνα, ενώ ήταν πλασμένος για ράλλυ Ακρόπολης. Με απλά λόγια θα συμπεριφέρεται αντίθετα από την φύση του.
Για αυτό όταν το παιδί σας, σας λέει πως είναι Θεός να το πιστεύετε και να μην το κλαδεύετε. Να του απαντάτε “το ξέρω,” αφού στα μάτια σας έχει δει το δυναμικό του και μετά να του δείχνετε πως να στρώνει το κρεββάτι του, πως να διαβάζει, πως να σχετίζεται, πως να πράττει ως γήινος άνθρωπος, καθώς νιώθει ως Θεός. Πρόβλημα προκύπτει όταν του συμπεριφέρεστε σαν να ήταν ο Θεός – Βασιλιάς και δεν τον αφήνετε να κάνει τίποτα. Ούτε να στρώσει το κρεββάτι του, ούτε να βγάλει τον σκύλο, ούτε να μαγειρέψει ή να βάλει πλυντήριο, ούτε να είναι συνεργατικός και του τα προσφέρετε όλα στο πιάτο. Θεωρία και πράξη μαζί, είναι η πρώτη απλή συμβουλή για τους ναυτιλωμένους.
ΘΕΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΟΥ ΜΑΖΙ! ΘΕΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ ΚΑΙ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΣΤΗΝ ΤΑΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΩΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΚΟΥ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ.
Έπεται συνέχεια γιατί η ιστορία της εξέλιξης μας θυμίζει λίγο το περπάτημα του ακροβάτη στο τεντωμένο σκοινί. Θέλει πολλή προσοχή και ακόμα μεγαλύτερη χάρη.
“Δεν ξέρω τι θέλω! Η ψυχολογία των αναγκών μας“. Πιντέρης Γιώργος.
