Ο Μικρός Πρίγκιπας

1. “Όλοι οι μεγάλοι ήταν παιδιά πρώτα…Αλλά λίγοι το θυμούνται.”

Ο Μικρός Πρίγκιπας του Αντουάν Ντε Σαιντ Εξυπερύ μου θυμίζει τα σχολικά μου χρόνια. Ήταν το αγαπημένο μου γαλλικό ανάγνωσμα γιατί μέσα από στοιχεία παραμυθιού με έκανε να πετώ πάνω από τον φανταστικό κόσμο του συγγραφέα-πιλότου και να μαγεύομαι από τις αλληγορίες και τις ζωγραφιές που ζωγράφισε ο ίδιος. Ο συγγραφέας ( 1900-1944) έγραψε το παιδικό αυτό βιβλίο, που απευθύνεται όμως και σε ενήλικες, κατά την διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και προσπάθησε να μεταλαμπαδεύσει όση αθωότητα και ανθρωπιά διασώθηκε μέσα στις θηριωδίες του πολέμου, να ενσταλλάξει και πάλι την πίστη στις αξίες, να υποστηρίξει το δικαίωμα του ανθρώπου να αναζητά την ευτυχία και να αγωνίζεται για αυτήν. Πίσω από τις παιδικές ζωγραφιές και τις απλές λέξεις κρύβονται τα βαθύτερα νοήματα και ο ουσιαστικός προβληματισμός του για το πού πάει ο άνθρωπος. Τα βασικά θέματα που διερευνά είναι η φιλία, η αγάπη, η αξία της ειρήνης, η αγνότητα. Ένα βιβλίο αποτελεσματικό σε δυναμικότητα τότε, αποτελεσματικό σε δυναμικότητα τώρα, όπως είναι τα έργα που αντιστέκονται στην λήθη που επέρχεται με την αλλαγή των απαιτήσεων κάθε εποχής. Αυτή η μορφή αθανασίας ενός έργου, το ανεξίτηλο αποτύπωμα που αφήνει ως κληροδότημα σε όλες τις γενιές με κάποιο δικό του μαγικό τρόπο με συγκινεί και με ωθεί να το διαβάζω ξανά και ξανά, βαθαίνοντας τον βαθμό επικοινωνίας μου με τον δημιουργό και νοηματοδοτώντας εκ νέου τα μηνύματα, προσδίδοντας μια χροιά φρεσκάδας σε κάθε ανάγνωση, σαν να ήταν η πρώτη.

2. ” Αντίο, είπε η αλεπού. Αυτό είναι το μυστικό μου. Είναι πολύ απλό. Δεν βλέπουμε καλά παρά με την καρδιά μας. Το ουσιαστικό είναι αόρατο για τα μάτια.”

Ένας πιλότος αποτραβηγμένος από τους ανθρώπους, πέφτει με το αεροπλάνο του στην έρημο της Σαχάρας με προμήθειες που του φτάνουν να επιβιώσει για οκτώ μέρες. Αναπάντεχα κάνει την γνωριμία με τον Μικρό Πρίγκιπα, έναν μικρό ξανθό άγγελο φερμένο από έναν άγνωστο πλανήτη, μεγάλο όσο ένα σπίτι. Ο μικρός αυτός θέτει ερωτήματα και επιμένει να πάρει απαντήσεις, είναι ευαίσθητος και σοφός, περίεργος και απρόβλεπτος όπως τα παιδιά, πριν αλλοιωθούν από την συναναστροφή τους με τους μεγάλους.

“Οι μεγάλοι αγαπούν τα νούμερα. Όταν τους μιλάτε για έναν καινούργιο φίλο, δεν σας ρωτούν ποτέ πάνω στο ουσιώδες. Δεν σας λένε ποτέ: ” Πώς είναι ο ήχος της φωνής του; Ποια είναι τα παιχνίδια που ποτιμά; Κάνει συλλογή από πεταλούδες;” Σας ρωτούν: ” Πόσο χρονών είναι; Πόσα αδέρφια έχει; Πόσο ζυγίζει; Πόσα χρήματα κερδίζει ο πατέρας του;” Εάν πείτε στους μεγάλους πως είδατε ένα σπίτι με γεράνια στα παράθυρα και κόκκινα τούβλα, αδυνατούν να το φανταστούν”, συνεχίζει με την στεναχώρια και την απογοήτευση ζωγραφισμένη στο προσωπάκι του, ο Μικρός Πρίγκιπας κάνοντας μερικές βαθυστόχαστες και ιδεαλιστικές παρατηρήσεις σχετικά με τη ζωή και την ανθρώπινη φύση. ” Αλλά αν τους πείτε πως είδατε ένα σπίτι των εκατό χιλιάδων φράγκων αμέσως θα σας πουν πόσο όμορφο είναι… Αυτοί είναι οι μεγάλοι”, συμπληρώνει στέλνοντας ένα ζωντανό μήνυμα ακόμα και μετά από τόσα χρόνια σε όλους εμάς, τους κατοίκους αυτού του πλανήτη, από όπου πέρασε για λίγες μέρες.

3. Φιλία

Εκείνος δεν είχε ανάγκη από νούμερα. Είχε ανάγκη από έναν φίλο. Η εγγενής ανάγκη για επικοινωνία και προσφορά υπηρεσίας στα παιδιά είναι μη διαπραγματεύσιμη και πηγάζει αυθόρμητα μέσα από την αγνή ψυχή τους. Η φιλία για αυτούς είναι μια συναισθηματική ανταπόκριση προς τον άλλον και όχι μια διανοητική, ορθολογική διαπραγμάτευση. Δυστυχώς μεγαλώνοντας χάνεται η ανιδιοτελής έκφραση της αγάπης μας και παγιδευόμαστε σε σχέσεις επιφανειακές και ψεύτικες για αυτό και δεν έχουν όλοι οι μεγάλοι ένα φίλο. «…Οι άνθρωποι δεν έχουν πια καιρό να γνωρίσουν τίποτα. Τ’ αγοράζουν όλα έτοιμα στα εμπορικά. Καθώς όμως δεν υπάρχουν εμπορικά που να πουλάνε φίλους, οι άνθρωποι δεν έχουν πια φίλους» λέει χαρακτηριστικά η αλεπού στον Μικρό Πρίγκιπα. Και η ζωή χωρίς φίλους είναι “μονότονη.” Ο συγγραφέας, γνωρίζοντας την αξία της φιλίας και της αυθεντικής σχέσης, μέσα στην αφήγησή του δηλώνει, ότι αν προσπαθεί να περιγράψει τον Μικρό Πρίγκιπα, το κάνει για να μην τον ξεχάσει, καθώς η σκέψη κρατά πάντοτε ζωντανή την ανάμνηση.

” Πού είναι όλοι οι άνθρωποι;” ρωτάει το μικρό περίεργο αγόρι.” Είναι λίγο μοναχικά στη έρημο.. ” ” Είναι μοναχικά, ακόμα και όταν βρίσκεσαι ανάμεσα σε ανθρώπους” του απαντά το φίδι. Η μοναξιά μας είναι η έρημος της Σαχάρας, εκεί όπου βρέθηκε ο πιλότος και το πηγάδι της σωτηρίας μας είναι η βαθιά επαφή μας με τον άλλον άνθρωπο, η όαση μας μέσα στην ερημιά της ψυχής μας.

4. “Οι άνθρωποι καταλαβαίνουν τα πράγματα που εξημερώνουν. Γίνεσαι υπεύθυνος για πάντα για ό,τι εξημερώνεις.”

Η ουσία του βιβλίου περιέχεται στα αποφθέγματα που βγαίνουν από το στόμα της αλεπούς προς τον μικρό Πρίγκιπα. Του ζητά να την “εξημερώσει”. ” Για μένα είσαι μόνο ένα μικρό αγόρι ίδιο με εκατό χιλιάδες άλλα μικρά αγόρια. Και δεν σε έχω ανάγκη. Ούτε εσύ με έχεις ανάγκη. Για σένα είμαι μόνο μια αλεπού όμοια με εκατό χιλιάδες άλλες αλεπούδες. Αλλά αν με εξημερώσεις θα έχει ανάγκη ο ένας τον άλλον. Θα είσαι το μόνο αγόρι στον κόσμο για μένα και θα είμαι η μόνη αλεπού στον κόσμο για σένα.” Τι σημαίνει ” εξημερώνω;” ρωτάει ο μικρός πρίγκιπας. ” Είναι κάτι ξεχασμένο…σημαίνει δημιουργώ δεσμούς….Αν με εξημερώσεις, θα έχουμε ο ένας τον άλλον. Θα είσαι για εμένα μοναδικός στον κόσμο. Θα είμαι για εσένα μοναδική στον κόσμο…Αν με εξημερώσεις η ζωή μου θα λάμψει σαν τον ήλιο, θα μάθω τον ήχο των βημάτων σου και αντί να κρύβομαι όπως κάνω όταν ακούω ένα βήμα, θα αναγνωρίζω πως είναι το δικό σου και θα με καλεί σαν μουσική…σε παρακαλώ, εξημέρωσε με..” Ο μικρός πρίγκιπας δεν ξέρει πως να το κάνει αυτό και η αλεπού τον παροτρύνει να κάτσει αρχικά λίγο πιο μακριά και να μην μιλάει καθώς τα λόγια προκαλούν σύγχυση και παρεξηγήσεις. Σιγά σιγά χτίζοντας από κοινού με συνέπεια την εμπιστοσύνη θα μπορεί να τον πλησιάζει όλο και πιο πολύ και αν κρατήσει μια ρυθμική διαδικασία στις παρουσίες του και εμφανίζεται την ίδια ώρα με μια σταθερότητα, η σχέση θα βαθαίνει και τελικά από μία αλεπού ανάμεσα στις τόσες άλλες θα έχει γίνει η αλεπού του, η φίλη του η μοναδική και θα είναι πια μοναδική στον κόσμο. Θα έχουν δημιουργήσει ένα αυθεντικό μοναδικό ψυχικό δεσμό.

Μοναδικό είναι κάθε τι που έχει σημασία για εμάς, όχι κάθε τι που δεν μοιάζει σε κάτι άλλο. Ο δεσμός που αναπτύσσουμε μαζί του το κάνει ξεχωριστό.

Αγάπη σημαίνει επικέντρωση, το έχουμε πει τόσες φορές και άλλες τόσες θα το επαναλαμβάνουμε. Η σχέση που επενδύεται με χρόνο, συνέπεια και προσήλωση, παραμένει ζωντανή για πάντα. Ο χρόνος που προσφέρεις για να μοιραστείς, να ακούσεις, να φροντίσεις, να κατανοήσεις, να αγκαλιάσεις, να συναισθανθείς, να συμπαρασταθείς, είναι η βάση πάνω στην οποία χτίζεται η σχέση. Ο  χρόνος που απαιτείται για να αγαπήσεις και να αγαπηθείς. Να γνωρίσεις και να γνωριστείς, όπως τα παιδιά, με ανιδιοτέλεια, συγχώρεση και δύναμη ψυχής. Οφείλουμε να διατηρούμε ζωντανά τις ζωοδότριες ιδιότητες της σχέσης, την ενσυναίσθηση, την αυθεντικότητα, την αποδοχή άνευ όρων και να βάζουμε μέριμνα και φροντίδα σε ό,τι κάνουμε. Να βάζουμε προσωπική πρόθεση και να βρίσκουμε νόημα σε κάθε πράξη. Η δέσμευση και η συνέπεια είναι προαπαιτούμενα για την δημιουργία ουσιαστικών σχέσεων ζωής. Η πλήρης δέσμευση, εν ελευθερία, είναι προνόμιο, δεν είναι στέρηση γιατί σε αντίθεση με την ευκαιριακή σχέση που δηλώνει την έλλειψη προοπτικής της, εκείνη αφήνει την δυνατότητα του μέλλοντος ανοιχτή και δεν σβήνει. Επιβιώνει γιατί έχει συνέχεια, ρυθμό και επικέντρωση. Ο Μικρός Πρίγκιπας αγάπησε το τριαντάφυλλο του και γύρισε πίσω σε αυτό, παρόλο που δεν είχε την επιθυμητή συμπεριφορά, γιατί ήταν το δικό του λουλούδι, ομορφότερο και πιο ξεχωριστό από κάθε άλλο. Η σημασία που έχει για εκείνον είναι που το κάνει ξεχωριστό. Το καλλιεργούμενο ενδιαφέρον για τον άλλον είναι αυτό που επιφέρει την δημιουργία μιας αληθινότερης ομορφιάς στον κόσμο.

Ας παραδεχτούμε πως εμείς αποσυρθήκαμε από τις ορθές ανθρώπινες σχέσεις και τις μετατρέψαμε σε βουλιμικές επιφανειακές συναντήσεις, γιατί δεν έχουμε χρόνο να σταθούμε και να αφουγκραστούμε τον άλλον. Όμως χωρίς την επικέντρωση μας στην σωματική και ψυχική επαφή, χωρίς την διάθεση να αφιερώσουμε τον χρόνο μας στον άλλον, χωρίς τις στιγμές του συντονισμού μας και της ανταπόκρισης μας προς τον άλλο, η σχέση πεθαίνει.

 5. ‘Είναι ο χρόνος που έχεις ξοδέψει για το τριαντάφυλλο σου που κάνει το τριαντάφυλλο σου τόσο σηματικό”

“Οι άνθρωποι, εκεί που ζεις, καλλιεργούν πέντε χιλιάδες τριαντάφυλλα σε έναν κήπο. Παρ΄όλα αυτά, δεν βρίσκουν αυτό που ψάχνουν…Κι όμως αυτό που ψάχνουν, μπορεί να βρεθεί σε ένα και μόνο τριαντάφυλλο.”

Ας δουλέψουμε όλοι μαζί για νέες υγιείς σχέσεις για να μπορούμε να πούμε: “Αυτός είναι ο δικός μου φίλος, ο δικός μου σύντροφος, ο δικός μου άνθρωπος!” Ας οδηγηθούμε εκ νέου στην δέσμευση που δεν επιβάλλεται ως υποχρέωση, αλλά ως οικειοθελές επιθυμητό ζητούμενο. Ας χτίσουμε όλοι μαζί νέες συντροφικές σχέσεις δημιουργώντας πολύτιμους δεσμούς, μήπως και μπορέσουμε να αγαπηθούμε και να αγαπήσουμε και να ακούσουμε και εμείς τα λόγια που είπε ο Μικρός Πρίγκιπας στα τριαντάφυλλα : ” Είσαστε όμορφα, μα είστε άδεια…Κανείς δεν θα μπορούσε να πεθάνει για εσάς. Σίγουρα κάποιος τυχαίος περαστικός, βλέποντας το δικό μου λουλούδι θα νόμιζε πως σας μοιάζει. Μα, από μόνο του αυτό, είναι πιο σημαντικό από όλα εσάς, γιατί εγώ το ποτίζω, το προφυλάσσω κάτω από ένα γυάλινο δοχείο. Γιατί είναι αυτό που εγώ προφύλαξα με το παραβάν. Γιατί είναι αυτό που του σκότωσα τις κάμπιες ( εκτός από δύο ή τρεις φορές που τις άφησα για να γίνουν πεταλούδες). Γιατί είναι αυτό που το άκουσα να παραπονιέται ή να περηφανεύεται ή πολλές φορές να σωπαίνει. Γιατί είναι το τριαντάφυλλό μου.”

Ας τον αφήσουμε να επαναφέρει στην μνήμη μας τον τρόπο να αγαπάμε, που τόσο βαθιά ξεχάσαμε και ας μας θυμήσει πως : ” Αυτό που κάνει την έρημο όμορφη είναι ότι κάπου κρύβει ένα πηγάδι….”

Απαιτείται ένας καινούργιος κόσμος αγάπης, όπου σημασία δεν έχει απλά να αγαπάμε αλλά να μάθουμε να αγαπάμε ορθά. Με διαθεσιμότητα, ανταπόκριση και δέσμευση. Αυτές οι ποιότητες χαρακτηρίζουν ασφαλείς δεσμούς, γιατί διαθέτοντας χρόνο με παρουσία στον άλλον απαντάμε θετικά στις υπαρξιακές αγωνίες μας μέσα στην έρημο της μοναξιάς μας: ” Είσαι εδώ για μένα; Θα μου δώσεις προσοχή; Μπορώ να έχω εμπιστοσύνη πως θα ανταποκριθείς όταν σε χρειαστώ;”

Κοιτώντας ψηλά τα αστέρια θα βρούμε και εμείς τον δικό μας προσωπικό τρόπο να σχετιζόμαστε ορθά γιατί “… για τους ταξιδιώτες, τα αστέρια είναι οδηγοί. Για οποιονδήποτε άλλο, δεν είναι τίποτα, παρά μικροσκοπικά φώτα…”