Θυμάμαι την συστημική μου θεραπεύτρια να μου τονίζει συχνά την σημασία της οικογένειας λέγοντας πως είναι ένα σύστημα, κλειστό ή ανοιχτό, στο οποίο μπαίνεις με την γέννηση, τον γάμο ή την υιοθεσία και δεν μπορείς να απαλλαγείς ποτέ από  την ιδιότητα του μέλους, ακόμα και αν αποχωρήσεις (θάνατος, διαζύγιο, ενηλικίωση) από αυτό. Η οικογένεια είναι το ανθρώπινο σύστημα που απαρτίζεται από μέλη που αλληλοεπηρεάζονται και αλληλοεξαρτώνται. Κάθε αλλαγή σε κάποιο στοιχείο του συστήματος επιφέρει αλλαγές σε ολόκληρο το σύστημα.(Bateson, 1972).

Το σύστημα δεν είναι το άθροισμα των μερών του αλλά μια ενότητα που διαφέρει ποιοτικά από τα μέρη που το απαρτίζουν. Λογικό και κατανοητό θα μου πείτε αλλά πόσο συχνά το ξεχνάμε εμείς οι γονείς, θα επισημάνω. “Μην ξεχνάτε τον ρόλο σας και την θέση σας στο σύστημα της οικογένειας σας,” μου τόνιζε σε κάθε συνεδρία, “κάθε συμπεριφορά σας ανεξάρτητα από την αιτία της έχει συνέπειες στις σχέσεις σας με τα άλλα μέλη της ομάδας. Η ματιά στο “όλον”, συνέχιζε, “μην εφησυχάζετε. ΣΕ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ! Στις επάλξεις.!  Πάμε πάλι πίσω στη σχέση, φύγετε για λίγο από τις προσωπικές ιδιότητες”συνέχιζε αυστηρά. Δεν με άφηνε σε ησυχία αλλά της χρωστάω γιατί μου έμαθε πως ως μαμά αν επιθυμώ να πλάσω ανθρώπους ελεύθερους, αυτάρκεις και σχετικά υγιείς θα πρέπει να εστιάζω συνθετικά στο πρόσωπο και στο σύστημα 24 ώρες την ημέρα, 7 μέρες την εβδομάδα για το υπόλοιπο του βίου μου. “Μα κάποια πράγματα είναι προσωπική υπόθεση των μελών” τόλμησα μια μέρα να την αντικρούσω μόνο για να λάβω μια απροκάλυπτη απάντηση:

“Τίποτα μέσα στην οικογένεια δεν είναι προσωπική υπόθεση!” 

Θέλω να σκεφτείτε για λίγο την παραπάνω πρόταση γιατί θα αφήσουμε στην άκρη σήμερα τις ψευδαισθήσεις που μας συμφέρουν και θα κάνουμε μια βουτιά στην αλήθεια, που συνήθως δεν εξυπηρετεί. Μου αρέσει να ξεκινώ από έναν νόμο καθολικό, από τα πανανθρώπινα χαρακτηριστικά που αφορούν σε όλους τους ανθρώπους, τις αρχετυπικές ιδιότητες και μετά να εστιάζω στον προσωπικό τρόπο που ο καθείς και η καθεμιά βιώνει την εμπειρία του. Ένα καθολικό “ου φονεύσεις την αγάπη στις παιδικές ψυχές” και από εκεί να πάμε να δούμε τι κάναμε και τι μπορούμε να κάνουμε. Ευτυχώς μπορούμε να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα γιατί αν και ανήκουμε στο σύστημα και η προσωπική πορεία μας συσχετίζεται με την εξελεκτική φάση της οικογένειας της οποίας αποτελούμε μέλος , συγχρόνως έχουμε την δύναμη και την ελευθερία να προχωρήσουμε στην δική μας αυτοπραγμάτωση καθώς δεν είμαστε υποχείριο της δυναμικής καμιάς ομάδας.

ΚΑΙ ΕΖΗΣΑΝ ΑΥΤΟΙ ΚΑΛΑ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ…ΧΕΙΡΟΤΕΡΑ

Αναρωτιέμαι λοιπόν τι συμβαίνει στο σύστημα της οικογένειας που μετά την συμβίωση η αισιόδοξη επωδός ” έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα” γίνεται όλο και πιο πολύ ένας ευσεβής πόθος, μια ρομαντική αυταπάτη που αφήνει τους κεντρικούς ήρωες, τους γονείς, αλλά και τους αφανείς, τα παιδιά που παρακολουθούν το θέατρο του παραλόγου, μέσα στην απορία και την πικρία. Είμαι υπέρ του διαζυγίου και μάλιστα στις περιπτώσεις που οι συνθήκες είναι απαγορευτικές για συμβίωση,( κακοποίηση, καθ’έξιν εξωσυζυγικές σχέσεις, αλκοολισμός, ναρκωτικά…), η κινητοποίηση οφείλει να είναι άμεση καθώς ο χωρισμός είναι το πρώτο βήμα για να ισορροπήσει ο τραυματισμένος ψυχισμός των παιδιών. Όμως πολλές φορές οι γονείς μέσα σε αυτές τις άγριες συνθήκες δεν χωρίζουν και κάτω από αληθινά λειτουργικές συνθήκες χωρίζουν για ψύλλου πήδημα χωρίς να έχουν προηγουμένως δουλέψει τους εαυτούς τους.

Είναι σημαντικό να  δουλεύουμε υπέρ μιας υγιούς σχέσης και να μάθουμε να εστιάζουμε στις κομβικές στιγμές της που προάγουν την σύνδεση και όχι στις στιγμές που οδηγούν στην αποσύνδεση και στην σύγκρουση. Υπάρχει άραγε τρόπος να αγαπάμε περισσότερο ή πρέπει απλώς να μάθουμε να “πολεμάμε” πιο αποτελεσματικά; Μπορούμε να “επιδιορθώσουμε” την αγάπη και να την κάνουμε να κρατήσει για πάντα; Και για ποιο λόγο; Με ποιο κίνητρο; Για τον απλούστατο λόγο πως ΚΑΙ εμείς οι ενήλικες είμαστε συναισθηματικά δεμένοι με τον σύντροφο μας και έχουμε ανάγκη από έναν υγιή συναισθηματικό δεσμό μαζί του, όπως ένα παιδί έχει ανάγκη την φροντίδα, την ζεστασιά, την εμπιστοσύνη, την προστασία των γονέων του. Ας αφήσουμε για λίγο τα πρόσωπα και ας παραδεχτούμε πως όλοι επιζητούμε αυτές τις ποιότητες που η σχέση προσφέρει. Ελάτε λοιπόν ΠΑΡΑΔΕΧΤΕΙΤΕ ΤΟ!! Όποιος δεν επιθυμεί έναν ζεστό, ασφαλή, υγιή, αληθινό, ανταποκριτικό, προσωπικό δεσμό, ας σηκώσει το χέρι του ( δεν βλέπω πολλά..).

Σας βλέπω να κουνάτε πάνω κάτω το κεφάλι σας και να γελάτε με τα χαρακτηριστικά που απέδωσα στη σχέση και να θεωρείτε την ιστορία αυτή ” κυνήγι του χαμένου θησαυρού”. Είπαμε όμως πως εδώ θα εστιάζουμε στο τι απαιτείται για να πετύχει κάτι και όχι μόνο στο γιατί κάτι αποτυχαίνει.  Περισσότερο στις θετικές ποιότητες μας παρά στα μειονεκτήματα και στις αυταπάτες μας και θα μετατρέψουμε δια της υπερβάσεως ( του εαυτού μας πάντα και της ματιάς μας) τη ζωή σε λαμπρό ταξίδι και την σχέση σε ”κυνήγι του κρυμμένου θησυρού”. Ας κάνουμε λοιπόν την διαφορά μιλώντας για τις ποιότητες του δεσμού και ας τις ζωντανέψουμε ξανά ή ας τις δημιουργήσουμε εκ νέου αν δεν τις συναπαντήσαμε  ποτέ, για να πάψουμε να πηγαίνουμε σε τόσες κηδείες αλλά σε περισσότερους ” γάμους”. Ένα νέο φως στην κατανόηση της αγάπης ρίχνει το μήνυμα  του μοντέλου θεραπείας EFT ( Emotionally Focused Therapy), που δεν εστιάζει πώς να ενθαρρύνει τους ανθρώπους να είναι αυτάρκεις και να στέκονται μόνοι τους στα πόδια τους αλλά πώς να ενισχύει τον συναισθηματικό δεσμό μεταξύ των συντρόφων μέσα σε σχέση. Η συναισθηματική ανταπόκριση είναι λοιπόν το μέγα μυστήριο του γρίφου του υγιούς σχετίζεσθαι.

Θα τα συζητήσουμε όλα, σιγά σιγά, υπομονή και διάθεση να έχουμε γιατί κάθε αλλαγή θέλει χρόνο για να συμβεί. Σήμερα θα αναρωτηθούμε ο καθένας για τον εαυτό του “τι είναι σχέση” και “τι χρειάζεται μια σχέση για να θεωρείται υγιής σχέση;”  Για να ξεκινήσει μια σχέση χρειάζεται μια σχετική ωριμότητα, ένας καλός βαθμός αυτογνωσίας, κάποιες δεξιότητες συνύπαρξης, κοινές αξίες, ένα ξεκάθαρο συμβόλαιο συνεργασίας και διαρκή δουλειά. Στην σχέση δεν αράζουμε, δεν σπέρνουμε το διπλανό χωράφι περιμένοντας να φυτρώσει το δικό μας, προβάλουμε τον καλό μας εαυτό, δουλεύουμε για το ομαδικό καλό, το δικό μας και των υπολοίπων μελών και στηρίζουμε με σεβασμό τις ανάγκες μας και όλων των μελών σε κάθε φάση της ζωής μας. Σας φάνηκε απλό αυτό; Δυστυχώς επειδή απαιτείται πολλή δουλειά χωρίς πσκ ξεκούρασης, δώρα χριστουγέννων και επιδόματα, βαριόμαστε γρήγορα ως κακομαθημένα παιδιά και αντί να μάθουμε να δουλεύουμε πολιτισμένα, μαθαίνουμε να χωρίζουμε πολιτισμένα. Πιο εύκολο, σωστά; Λάθος λοιπόν και μάλιστα μέγα!

Όταν πεθάνει η σχέση, ο δεσμός, υπάρχει πάντα μέγα πένθος.

Όταν πεθάνει η αγάπη, υπάρχει πάντα μέγα πένθος.

ΑΓΑΠΗ, ΤΟ ΟΞΥΓΟΝΟ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΑΣ

Όταν ο άλλος δεν σε αγαπά πια, ή δεν σε αγαπά αρκετά ή δεν σε αγάπησε ποτέ γκρεμίζεται ο κόσμος σου όλος γιατί όλοι θέλουμε να αγαπιόμαστε και να αγαπάμε, να ανήκουμε και να μας αποδέχονται. Η απόσυρση της αγάπης σε πνίγει γιατί όταν αποσύρεται το οξυγόνο δεν μπορείς να αναπνεύσεις. Ο άνθρωπος επιζητεί το σχετίζεσθαι, τον στενό δεσμό. Ο ασφαλής συναισθηματικός δεσμός είναι ΕΜΦΥΤΗ, βασική ανάγκη και προκύπτει από την πρώτη εμπειρία με την μητέρα όπου το βρέφος και η μητέρα είναι συναισθηματικά δεμένοι όπως είναι δεμένοι με τον ομφάλιο λώρο μέσα στον πλακούντα της. Η διακοπή της ένωσης, με την γέννα, προκαλεί πάντα κλάμα γιατί η διακοπή μιας στενής σχέσης προκαλεί πάντα πόνο.Ένα πένθος και μια κηδεία πάντα την συντροφεύουν. Φυσικά ένα απαρτιωμένο εγώ προσαρμόζεται υγιώς σε κάθε αλλαγή και αυτό είναι ζητούμενο, απλά σήμερα τονίζουμε την ξεχασμένη διάσταση του κάθε χωρισμού, το βαθύτερο επίπεδο του πένθους και την διεργασία που απαιτείται μέχρι να ολοκληρωθεί ο κύκλος της αλλαγής, στα δύο περίπου χρόνια.

Η αγάπη έχει την δύναμη να πληγώσει και συγχρόνως την δύναμη να θεραπεύσει τις πληγές. Η αγάπη είναι η δύναμη, είναι το θεμέλιο της υγείας και χρειάζεται περαιτέρω κατανόηση και ίσως διερεύνηση. Αν φροντιζόταν πολιτισμένα και καθημερινά μήπως η σχέση σωζόταν; Αν το σεξ και ο έρωτας εμπλουτίζονταν με συναισθήματα αγάπης και σεβασμού μήπως το ζευγάρι, σε όποια μορφή, επιβίωνε; Αν υπήρχε σχολή ορθών ανθρωπίνων σχέσεων και όλοι φοιτούσαμε εκ νέου μήπως αγγίζαμε ένα άλλο επίπεδο ωριμότητας και αλλαγή λειτουργίας μέσα στην σχέση; Αν μαθαίναμε να εκφράζουμε τα συναισθήματα μας με ευγένεια και να ακούμε συγχρόνως και τον άλλον μήπως πετυχαίναμε μια πιο αποτελεσματική επικοινωνία; Άραγε θα μπορούσαμε να ξεπεράσουμε τον φόβο και τα γονεικά πρότυπα, τις προσκολλήσεις και τις παιδιάστικες προσδοκίες και να μαθαίναμε να αγαπάμε αληθινά; Γιατί όταν η αγάπη είναι αληθινή δεν τελειώνει, δεν σε πονά, δεν σε γκρεμίζει.

Σύμφωνα με την θεωρία του μοντέλου EFT ( Emotionally Focused Therapy), oι σχέσεις πολλές φορές οδηγούνται στον αφανισμό όχι λόγω των συγκρούσεων αλλά λόγω της έλλειψης συναισθηματικής ανταπόκρισης. Όσο αυτές οι οικείες συναισθηματικές ανταποκρίσεις μειώνονται τόσο μεγαλώνει η πιθανότητα της ρήξης. Όλοι ζητάμε μια συναισθηματική ισορροπία, εμπιστοσύνη, αγκαλιά, επαφή, ζεστασιά. Όμως δύο μικρά παιδιά δυστυχισμένα, ντυμένα με ρούχα ενηλίκων, χωρίς εκπαίδευση, τι πιθανότητες έχουν να δημιουργήσουν μια υγιή σχέση;

ΞΑΝΑ ΠΙΣΩ ΣΤΑ ΘΡΑΝΙΑ 

Αυτό το είδος βασικής εκπαίδευσης λείπει από τα σχολεία και δυστυχώς η οικογένεια αποδεικνύεται ανίκανη, ως και επικίνδυνη να καλύψει την έλλειψη ενός τέτοιου εκπαιδευτικού προγράμματος. Έχουμε σχολές γονέων και τρέχουμε να μάθουμε πως να γίνουμε καλύτεροι γονείς. Αν υπήρχαν σχολές ορθών ανθρωπίνων σχέσεων που δίδασκαν τους κανόνες που διέπουν τις σχέσεις  σε όποια μορφή μήπως ήμασταν πιο ευτυχισμένοι μέσα σε μια νέα δυναμική των σχέσεων όπου οικειοθελώς θα δεσμευόμασταν και θα δουλεύαμε για την ευτυχία μας; Τώρα περισσότερο από ποτέ μπορούμε να ξαναστήσουμε νέες βάσεις στο σχετίζεσθαι γιατί κανείς δεν μας υποχρεώνει να σχετιστούμε με κάποιον που δεν επιθυμούμε και έχουμε, ευτυχώς!!! την ελευθερία και την δυνατότητα να χωρίσουμε. Μήπως λοιπόν γνωρίζοντας πως μπορούμε να φύγουμε ανά πάσα στιγμή επιλέξουμε να κάτσουμε; Μήπως είναι καλύτερα αντί να πράττουμε ελεύθερα, να νιώθουμε ελεύθεροι;

Αυτό το “ψεκάστε, σκουπίστε, τελειώσατε” αφορά αποκλειστικά τον καθαρισμό των τζαμιών του σπιτιού μας. Ποτέ το σχετίζεσθαι. Οι κραδασμοί που συνοδεύουν κάθε χωρισμό αφορούν τους πάντες, ενηλίκους και παιδιά. Όσο πολιτισμένα διαζύγια και αν έχουμε, όσο πολιτισμένες σχέσεις και αν διατηρούμε μετά τον χωρισμό μας, όταν μαραίνεται η αγάπη, επέρχεται πόνος γιατί ο χωρισμός συμπεριλαμβάνει θανάτους. Ας ωριμάσουμε συναισθηματικά πριν δημιουργήσουμε οικογένεια γιατί μετά δεν είναι απλό να αλλάξουμε πορεία. Εφικτό μπορεί να είναι αλλά επειδή πάντα θα την κουβαλάμε στο σακί μας, άμα την τσακίσουμε θα μαζεύουμε τα κομμάτια της εσαεί.

‘Οσο πολιτισμένη και αν είναι μια κηδεία δεν παύει να είναι κηδεία.