Μου έστειλε σήμερα μια αγαπημένη φίλη μια φωτογραφία της οικίας του Αλέξανδρου Ροδάκη στην Αίγινα, ενός απλού χωρικού, αγρότη, χτίστη, γλύπτη, μουσικού, ζωγράφου και φιλοσόφου, όλα σε μια οντότητα αδιαίρετη, που με την ιστορία της, μας κληροδότησε έναν θησαυρό σοφίας, όχι μόνο για την αρχιτεκτονική και τον πολιτισμό, αλλά και για την ίδια την ζωή. Διαμέσου των αρχιτεκτονικών αρετών του κτίσματος αυτού διαβιβάζεται ένα βαθύ μήνυμα ζωής.
Ο ιδιοκτήτης το 1884 σκαλίζει στην κυρία όψη του σπιτιού του με τα χέρια του τέσσερα γλυπτά : ένα γουρούνι που συμβολίζει την Τύχη, ένα ρολόι που συμβολίζει τον Χρόνο, ένα φίδι που συμβολίζει την Γνώση και έναν αετό που συμβολίζει την Δύναμη. Πάνω στην πέτρα, που είναι το υλικό της μορφικής του όψης, αποτυπώνει τον ψίθυρο της ψυχής του και με τα τέσσερα αυτά γλυπτά ορίζει μια νέα εννοιολογική αρχιτεκτονική, αφηγούμενος πως αυτές είναι οι τέσσερις κολόνες του σπιτιού του. Αν αυτές καταρρεύσουν, επεξηγεί, θα καταρρεύσει και το σπίτι του. Στην είσοδο του σπιτιού του σκαλίζει μια βάρκα για να του θυμίζει πως κάθε είσοδος και κάθε έξοδος από την πόρτα του σπιτιού του είναι ένα καινούργιο ταξίδι. Και εκατέρωθεν του τζακιού, καθώς ετοιμαζόταν για το μεγάλο ταξίδι, σκαλίζει τα χέρια του στην πέτρα, γιατί ήθελε, όταν θα έχει φύγει, να έρχονται οι φίλοι του, να ακουμπούν τα χέρια τους στα χέρια του και να λένε : ” Γεια σου Αλέξανδρε..”
Πώς προσεγγίζουμε την ζωή;
Τα χέρια μας δίνουν υπόσταση στα πράγματα, το συναίσθημα μας ντύνει με ποιότητα την επιθυμία μας, η θέληση μας για το όμορφο και το καλό κοσμεί την σκέψη μας και η μετοχή της ψυχής μας αλλάζει την αρχιτεκτονική της ζωής μας. Μια απλή πέτρα γίνεται από απλό υλικό, εννοιολογικό υλικό. Είναι γνωστός ο μύθος, όπου ένας περαστικός ρωτά δύο χτίστες που κόβουν πέτρες τι ακριβώς κάνουν και ο ένας κουρασμένος και βαρεμένος απαντά πως όλη την μέρα ιδρώνει για να σπάει πέτρες, ενώ ο άλλος, ακούραστος εργάτης ενός έργου που έχει νόημα για αυτόν, απαντά πως χτίζει εκκλησία. Αυτή η μεταφορά ενέργειας από την ψυχή μας σε ό,τι κάνουμε είναι η βιωματική αρχιτεκτονική της ζωής μας, η προοπτική μας, η νέα ματιά μας.
Όλοι θέλουμε ένα σπίτι αλλά λίγοι γνωρίζουμε πως να χτίσουμε ένα. Δεν προλαβαίνουμε να σταθούμε, να αναρωτηθούμε τι θέλουμε, τι φτιάχνουμε, γιατί το φτιάχνουμε, για ποιον το φτιάχνουμε και με ποιο σκοπό. Η επίγνωση θέλει μόχθο και πολλή δουλειά και για αυτό την αποφεύγουμε. Θέλει σχεδιασμό και επιλογή υλικών. Έχουμε άραγε ποτέ αναρωτηθεί τι ποιότητα βγάζει το σπίτι μας, οι σχέσεις μας, η ίδια μας η ζωή; Τι αρχιτεκτονική ορίζουμε για την δική μας οικία; Διαπερνά τον χρόνο και αφήνει έναν υγιή κυματισμό στις επόμενες γενιές ή αφορά κάτι εφήμερο που θα γκρεμιστεί στον πρώτο σεισμό; Πόσο γερή είναι η σιδηροδεσιά της και πόσο βαθιά τα θεμέλια της; Πάνω σε τι έδαφος είναι χτισμένη ; Στην άμμο, σε βράχο, σε μηχανισμό ευελιξίας που αντέχει τους κλυδωνισμούς; Τι έργο δημιουργούμε; Τι είδους δημιουργοί είμαστε; Τι σόι αρχιτέκτονες γινόμαστε και ποιο είναι το βασικό συστατικό πάνω στο οποίο στηρίζουμε το οικοδόμημα μας; Ποιος είναι ο δικός μας ακρογωνιαίος λίθος που το κρατά όρθιο;
Δεν είναι εύκολο να απαντήσουμε σε αυτές τις ερωτήσεις για αυτό συνήθως αφήνουμε τον σχεδιασμό της ζωής μας και της οικίας μας στους άλλους με αποτέλεσμα να μην μας ικανοποιεί τίποτα. Πώς στο καλό γίνεται να αυταπατόμαστε πως κάποιος άλλος γνωρίζει καλύτερα από εμάς τι θέλουμε; Και όμως γίνεται και εύκολα και συχνά ! Αφηνόμαστε στον σχεδιασμό που οι άλλοι φαντασιώνονται για εμάς ή στο σχεδιασμό που ταιριάζει καλύτερα στην εποχή μας και κωφεύει όλο και πιο πολύ ο δημιουργός εντός μας. Χρειαζόμαστε μια νέα σπουδή στον εαυτό μας και στις σχέσεις που οικοδομήσαμε όλα αυτά τα χρόνια. Μια μεγαλύτερη σημασία στην λεπτομέρεια, μια παραπάνω ευαισθησία, με την έννοια της βαθύτερης ανταποκριτικότητας σε πιο λεπτοφυείς καταστάσεις, είναι το ζητούμενο της νέας μας πορείας. Ας κοιτάξουμε καλύτερα : Μέσα στο σπίτι μας με ποιον ζούμε και γιατί, τι τρώμε και πότε, τι λέμε και με ποιον τρόπο, ποιον βλέπουμε και τι γυαλιά φοράμε, τι πλάθουμε και με τι υλικά; Μπορούμε να χτίζουμε στην νέα ψηφιακή μας εποχή κτίρια με ψυχή ή η οθόνη μάς απομακρύνει από την αληθινή βίωση της ζωής μας και της ιστορίας μας; Χτίζουμε με συναίσθημα, με το ένστικτο ή με τον νου; Τι οικοδομούμε; Ουρανοξύστες ή Παρθενώνες; Μεγαλοπρεπείς πανύψηλες εισόδους ή πόρτες χαμηλές από όπου για να περάσεις πρέπει να σκύψεις το κεφάλι; Ας μην ξεχνάμε πως πάντα σκύβεις με ταπεινότητα για να εισέλθεις σε ένα άλλο πεδίο επίγνωσης, πάντα αφαιρείς για να ανυψωθείς.
Ως δημιουργός τι οραματίζεσαι;
Δεν υπάρχει πράξη που δεν υπήρξε αρχικά ως σκέψη, όπως δεν υπάρχει κτίριο που δεν σχεδιάστηκε αρχικά στο χαρτί. Όλα είναι δικά μας δημιουργήματα κι οι καλύβες και τα θαύματα. Δεν χρειάζεται να είμαστε καλοί σε όλα, αλλά απαιτείται να είμαστε συνειδητοί, όταν σχεδιάζουμε τον βίο μας και να είμαστε εξοπλισμένοι με τα απαραίτητα εργαλεία της φαντασίας, του κάλλους, της ευπρέπειας και της υψηλής αισθητικής για να δημιουργούμε ανάλογα έργα. Είμαστε οι αρχιτέκτονες της σκέψης μας και οι αρχιτέκτονες της ζωής μας. Αν σκεφτούμε όμορφα θα αναλάβουμε να σχεδιάσουμε κάτι όμορφο. Αν βλέπουμε το ωραίο, το κάλλος αναπαράγουμε. Θα μου πείτε πως όλοι το όμορφο αναζητούμε, αλλά ο καθένας νοηματοδοτεί διαφορετικά την λέξη ” όμορφο”. Οτιδήποτε έχει ολοκληρώσει την μορφή του ( Ο- μορφη) είναι όμορφο. Οτιδήποτε έχει ολοκληρώσει την διαδρομή του και έχει βρει την θέση του, το νόημα της ύπαρξης του είναι όμορφο. Μια απλή πέτρα γίνεται θεμέλιος λίθος αν της προσδώσουμε αυτήν την αξία. Η βέλτιστη χρήση του υλικού που διαθέτουμε είναι αυτή που δημιουργεί με μοναδικό τρόπο οικίες γεμάτες εμπειρίες και ζωές άξιες να τις ζεις.
Αν είμαστε διαμελισμένοι, κατακερματισμένοι δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε αριστουργήματα. Το σώμα, το συναίσθημα, ο νους οφείλουν να είναι σε ευθυγράμμιση, σε αρμονία, σε συμφωνία και να εμποτίζονται από το φως της ψυχής μας και τις ψυχικές ποιότητες της για να χτίζουμε συνειδητά ό-μορφα σχέδια. Αλλιώς μένουν ά-σχημα, ημιτελή, κακόγουστα και άξεστα. Η αισθητική εν τέλει είναι θέμα ήθους, λέει ο Πλάτων και αν στραφούμε στην ψυχή μας θα αποδώσουμε επί της γης το αληθινό πρότυπο για να μπορούμε να κατοικούμε πάνω στην γη, κι όχι απλά να κτίζουμε κτίσματα χωρίς θεμέλιο, σκοπό και νόημα.
Αν κάθε εμπειρία βιώνεται, έστω και λίγο πιο συνειδητά αλλάζει όλη η προσέγγιση της ζωής μας. Το πώς βιώνουμε τα πράγματα, κάνει τα πράγματα να διαφοροποιούνται και να αποκτούν νέο νόημα μέσα από την δική μας μετοχή, από την σχέση που δημιουργούμε με το υλικό της εμπειρίας μας.
Ας σχετιστούμε βαθύτερα με την λειτουργία του κάθε αντικειμένου, όχι μόνο με την μορφή του και ας αναρωτηθούμε πως εκλαμβάνει ο καθένας μας μια καρέκλα : ως ένα αντικείμενο με τέσσερα πόδια ή ως κάτι που χρησιμοποιείται για κάθισμα;
